Ngành thủy sản ở Việt Nam đang bị đe doạ từ tình trạng ô nhiễm công nghiệp ngày càng tăng ở đồng bằng sông Cửu Long và các chi lưu của nó, gây nguy cơ môi trường và an toàn thực phẩm cho ngành nuôi cá nước ngọt.
Các loài chính được nuôi ở vùng đồng bằng, ở phía nam của đất nước, là cá tra, được nuôi trong các ao nuôi đặc biệt được xây dựng trên bờ sông Hậu và Tiên, trong khi cá rô phi – cũng là một phần của ngành thủy sản của đất nước – được nuôi trong Lồng nổi trên sông.
Tuy nhiên, Việt Nam đang phát triển với một tốc độ chóng mặt và các khu công nghiệp đang mọc lên trong khu vực, với các nhà máy mới nằm bên cạnh các con sông thải nước thải vào nguồn nước của đồng bằng, thường là không được xử lý trước.
Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông Việt Nam, sông Hậu và Tiên là hai nguồn phân phối chính của sông Mê Kông, đổ vào thẳng Biển Đông, đang bị “đầu độc”.
Mặc dù nguồn nước trong ao cá tra ở ven sông được xử lý và thử nghiệm đặc biệt trước khi bơm vào ao, ngành thủy sản vẫn phải đối mặt với nguy cơ ô nhiễm nguồn nước.
Cá tra được chế biến gần các khu vực đang phát triển. Các nhà máy từ thành phố Cần Thơ ở huyện Thốt Nốt đến thành phố Châu Đốc của tỉnh An Giang nằm ngay bên bờ sông, bên cạnh các cơ sở nuôi thú và thức ăn cho cá. Nước sông được sử dụng trong các nhà máy chế biến được xử lý và thử nghiệm, nhưng có khả năng nhiễm bẩn trước.
Theo các phóng viên Trẻ Tuổi (Trẻ), những người đi dọc theo sông Hậu và sông Tiền gần đây, không khí thậm chí còn quá ô nhiễm để hít thở những nơi. Không chỉ có mùi khó chịu, những dòng sông nước đen và đầy rác.
Một nhà máy sản xuất thép từ phế liệu tại thị xã Chợ Mới, tỉnh An Giang, đã được đặt tên là nhà gây ô nhiễm lớn nhất. Vào tháng 5 năm 2013, nhà máy này đã bị phạt 163 triệu đồng (7.265 đô la Mỹ, 6.450 euro) vì vi phạm về môi trường và buộc phải đình chỉ hoạt động, nhưng nhà máy này vẫn còn nguy cơ xả thải mà không qua xử lý.
Một số hệ thống xử lý nước thải đã được xây dựng để ứng phó với áp lực của chính quyền địa phương, nhưng không được tận dụng hết hoặc không thể đối phó với lượng nước thải đang được thải ra. Theo báo cáo, một cơ sở quy hoạch chưa được đưa vào hoạt động.
Ông Nguyễn Ngọc Điền, Phó trưởng ban quản lý các khu công nghiệp ở Hậu Giang, cho biết mọi công ty tại KCN Sông Hậu đều có hệ thống xử lý nước thải riêng nhưng hoạt động này không đầy đủ.
Ông nói: “Một số hệ thống vẫn thải nước thải chưa qua xử lý hoặc xử lý kém thành các kênh lân cận.
Các công ty hải sản không chỉ là nạn nhân của các con sông bị ô nhiễm, mà trong một số trường hợp cũng là thủ phạm. Chẳng hạn, cảnh sát môi trường Hậu Giang đã tìm thấy một đường ống bí bên dưới tòa nhà Công ty Thủy sản Nam Sông Hậu, được sử dụng để đổ nước thải không được xử lý của công ty vào sông Cái Dầu gần đó, chảy xuống sông Hậu.
Tại Cần Thơ, có 223 nhà máy tại 5 khu công nghiệp nằm dọc theo sông Hậu. Đầu năm 2016, một nhà máy xử lý nước thải công suất 6.000 m3/ngày đã đi vào hoạt động để phục vụ cho ba trong số năm khu công nghiệp.
Tuy nhiên, ông Huỳnh Tấn Lợi, giám đốc nhà máy, cho biết chỉ có 18 doanh nghiệp tại các khu công nghiệp này đã ký hợp đồng để xử lý nước bẩn tại cơ sở của mình, nghĩa là nhà máy xử lý nước thải chỉ hoạt động 50% công suất.
Các doanh nghiệp không muốn làm việc với nhà máy xử lý nước thải vì chi phí bổ sung hoặc do sự khó khăn trong việc kết nối các đường ống của họ với nhà máy.
ông Huỳnh Tấn Lợi còn cho biết “Cần lưu ý rằng lượng nước thải thực tế mà các doanh nghiệp này xử lý tại nhà máy của tôi chỉ là một nửa con số mà họ tuyên bố với chính quyền”.
Sự tiết lộ của ông Lợi phù hợp với một báo cáo gần đây của cảnh sát Cần Thơ, người cho biết một số doanh nghiệp sử dụng các phương tiện tinh vi để vượt qua luật xử lý nước thải. Cảnh sát cho biết nhiều doanh nghiệp chỉ kích hoạt hệ thống xử lý nước thải của họ khi các thanh tra viên đến thăm. Vào những thời điểm khác, họ xử lý ít nước hoặc không có nước bẩn của chúng, thường xuyên đổ nước vào đường thủy nội địa thông qua các hệ thống xả nước thải bí mật.
Trong tất cả các trường hợp, phần lớn nước bị ô nhiễm chảy thẳng đến các con sông như sông Hậu, gây nguy hiểm cho cá sống sót ở đó.
Nước sông được sử dụng trong các nhà máy chế biến và ao cá tra được kiểm tra thường xuyên để đảm bảo tiêu chuẩn theo yêu cầu của ASC, GlobalGAP và VietGAP, và các sản phẩm cá tra của các công ty có uy tín được kiểm tra đầy đủ để đạt tiêu chuẩn quốc tế trước khi họ rời khỏi nhà máy.
Khi Việt Nam tiếp tục tăng trưởng công nghiệp nhanh chóng, chính phủ Việt Nam phải đối mặt với một sự lựa chọn: đó là chuẩn bị để hy sinh một phần lớn trong ngành công nghiệp hải sản của mình cho ngành công nghiệp nặng? Hay họ sẽ ủng hộ các quy định hợp lý và áp dụng chặt chẽ hơn sẽ khuyến khích phát triển công nghiệp mới đồng thời bảo vệ ngành nuôi cá nước ngọt hiện có và thành công của nước này?
Leave a Reply